Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego brzmi zupełnie obco dla większości turystów zwiedzających Berlin. Wiele osób po przyjeździe do stolicy Niemiec, kieruje swe kroki do słynnej East Side Gallery, czyli pokrytego graffiti fragmentu Muru Berlińskiego. Wszyscy doskonale wiedzą, że Berlin był podzielony murem. Ale mało kto zdaje sobie sprawę, jak długo trwał podział Berlina; mało kto rozumie, dlaczego Berlin był rozdarty na pół i jak trudna była to dla Niemców lekcja historii. Dlatego — moim zdaniem — zwiedzanie powinno rozpocząć się od Miejsca Pamięci Muru Berlińskiego (Gedenkstätte Berliner Mauer). To tutaj turysta zdaje sobie sprawę, że Mur Berliński, to nie kolorowe graffiti namalowane na betonowych płytach East Side Gallery, a prawie 30 lat walki o wolność, dramatycznej rozłąki z najbliższymi i często śmierci.
Centrum Obsługi Zwiedzających na Bernauer Straße
Zwiedzanie warto rozpocząć od Centrum Obsługi Zwiedzających (Bernauer Straße 119). To właśnie wzdłuż tej ulicy przebiegał Mur Berliński w latach 1961-1989. Nie trudno rozpoznać tę ulicę – wiele ze stojących tu budynków pokrytych jest wielkoformatowymi zdjęciami z lat 60. W Centrum Obsługi Zwiedzających co kilka minut (naprzemiennie w języku niemieckim i angielskim) odtwarzane są filmy o Murze. Warto je obejrzeć, by zdać sobie sprawę z tego, jak niezwykle szczelny i złożony był system obrony granicy. Uwaga, w filmie prezentowane są drastyczne sceny!
Betonowy mur – tak dobrze znany nam z telewizji czy lekcji historii – nie były jedyną przeszkodą do pokonania. W rzeczywistości Mur Berliński był szerokim pasem ziemi, który od dwóch stron zamykały betonowe płyty. Dodatkowe płoty, zasieki, wieżyczki strażnicze, głębokie rowy czy wybiegi dla psów tworzyły środkową tzw. „martwą strefę”. Pośrodku najbardziej szczelnym był Pas Śmierci. Myślenie, że wystarczyło przeskoczyć mur, jest mylne. Trzeba było przeskoczyć przez mur, pokonać zasieki i inne przeszkody, na Pasie Śmierci oprzeć się kulom, ponownie pokonać płoty i zasieki i znów przeskoczyć przez mur. W istocie zadanie było niemożliwe do wykonania…
Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego, które właśnie przy Bernauer Straße ma swój początek, obejmuje ostatni odcinek byłego pasa granicznego o długości 1,4 km. A mur — wysoki, szary, pełen grozy — stoi tu tak samo, jak stał 30 lat temu, wraz z wszystkimi oryginalnymi elementami składowymi z 1980 roku.
Z COZ należy pobrać ulotki i udać się z nimi na Pas Śmierci oraz by obejrzeć ekspozycję zewnętrzną.
Pas Śmierci i teren zewnętrzny
Przenosimy się na zewnątrz, gdzie multimedialna wystawa oraz zachowany oryginalny Pas Śmierci ukazuje funkcjonowanie muru i systemu granicznego. Za pomocą prętów i płyt ze stali odtworzono przebieg muru przedniego i drogi patrolowe oraz zaznaczono wyburzone budynki przygraniczne i tunel uciekinierów.
„Okno Pamięci“, to nietypowy pomnij zawierający wszystkie znanie z imienia i nazwiska ofiary Muru Berlińskiego. Składa się on ze zdjęć zmarłych podczas ucieczki wraz z ich datą śmierci.
Zaglądamy też do prostej budowli, która jest Kaplicą Pojednania. Stoi ona pośrodku pola obsadzonego pszenicą. A powstała ona tym miejscu niejako na fundamentach wysadzonego w 1985 roku Kościoła Pojednania. Dlaczego został wysadzony? Ponieważ znajdował się dokładnie na środku przebiegu „Pasa Śmierci”. Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego — choć przedstawione tutaj wręcz w ascetycznej formie — robi w tym miejscu duże wrażenie.
Centrum Dokumentacyjne Muru Berlińskiego
Zwiedzanie kończy się w szarym, niepozornym budynku. Od reszty stojących przy tej ulicy budynków wyróżnia go wieżyczka, z której można obejrzeć cały teren Bernauer Straße i Pasa Śmierci z góry. To Centrum Dokumentacyjne Muru Berlińskiego – Dokumentationszentrum Berliner Mauer (Bernauer Straße 111). To tutaj, na 2 poziomach i 420 metrach kwadratowych znajduje się wystawa poświęcona historii podziału Berlina. To właśnie w tym miejscu odrobiłam swoją lekcję historii. W przystępny sposób opisano podział Niemiec, sytuację panującą w podzielonym mieście oraz przebieg upadku muru i komunizmu we wschodniej Europie. Wystawa — przedstawiona w sposób audiowizualny i multimedialny — świetnie przedstawia mariaż wydarzeń politycznych, które przeplatają się z życiem codziennym mieszkańców. Pokazuje też konsekwencje, jakie miał dla Berlińczyków brutalny podział miasta.
Dlaczego Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego a nie East Side Gallery?
Nie powiedziałabym, że East Side Gallery nie jest warte zobaczenia. Ale zdecydowanie stawiane jest wyżej w rankingach miejsc do odwiedzenia w Berlinie od Miejsca Pamięci Muru Berlińskiego. Prawdę powiedziawszy, East Side Gallery jest UZUEPŁNIENIEM Miejsca Pamięci Muru Berlińskiego; niejako klamrą spinającą opowieść i historię.
Dlaczego?
Ponieważ w tym drugim jesteśmy w stanie dotknąć, zobaczyć, uświadomić sobie strach i przerażenie, jakie budził Mur. East Side Gallery jest — można powiedzieć — szczęśliwym finałem 30 lat terroru, który towarzyszył Berlińczykom i ich rodzinom. Bardzo upraszczając, są to kolorowe malunki na betonowych płytach mówiące o pokoju i radości z pojednania. Ale przez wcześniejsze trzy dekady nikomu nie było do śmiechu na widok tychże płyt.
Weselakowa i Spółka radzą
- Zwiedzanie całego terenu oraz dwóch budynków z ekspozycjami jest darmowe i zajmie Wam ok. 1.5 godziny.
- Centrum jest czynne od wtorku do niedzieli od 10.00 do 18.00
- Zwiedzanie zarówno Centrum Obsługi Zwiedzających, jak i Centrum Dokumentacyjnego jest darmowe.
- Analogicznie do Centrum Obsługi Zwiedzających, także Centrum Dokumentacyjne oraz teren zewnętrzny tworzący Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego zawiera wszystkie opisy w dwóch językach: w niemieckim i angielskim.
- Osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z tych obiektów w sposób pełny.
- Aby dotrzeć w to miejsce, najlepiej wybrać kolejkę miejską do stacji Nordbahnhof (S1. S2. S25 i S26) lub metro U8 (przystanek Bernauer Str.) Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego rozciąga się wzdłuż ulicy właśnie między tymi dwiema stacjami.
- Warto obejrzeć obydwa filmy w Centrum Obsługi Zwiedzających (Gedenkstätte Berliner Mauer). Łatwiej (z większą świadomością) zwiedza się później teren zewnętrzny oraz wystawę w Centrum Dokumentacyjnym Muru Berlińskiego. Uwaga, w wyświetlanym filmie są drastyczne sceny.
- Miejsce Pamięci Muru Berlińskiego jest przestrzenią dla młodzieży i dorosłych. Dzieci nie wyniosą niczego dla siebie z tego miejsca.
- Prócz książek dla dzieci o historii Muru Berlińskiego (po niemiecku), nie znalazłam w muzealnym sklepiku niczego, co małym dzieciom mogło przybliżyć i zrozumieć temat tego miejsca.
Masz ochotę na więcej wypraw z Weselakową i Spółką?
Kliknij poniżej w dowolnie wybrany baner, a przeniesiemy Cię w kolejne piękne miejsce!
